52 χρόνια από τη χούντα: 

 Η μνήμη και η γνώση…

 

 Του Γιώργου Καρελιά

Η χούντα του 1967 ήταν η τελευταία στρατιωτική δικτατορία που έζησε η Ελλάδα. Ήταν κατάλοιπο και αποτέλεσμα μιας ανώμαλης εποχής που διήρκεσε πολλές δεκαετίες. Ήταν ένα διδακτικό μάθημα για τον πολιτικό κόσμο και ο καταλύτης που οδήγησε τη χώρα στον ευρωπαϊκό δρόμο, οριστικά και αμετάκλητα.

 Απρίλης του 1967, απογευματάκι. Σε ένα μικρό ορεινό χωριό της ελληνικής επαρχίας ένα τσούρμο γαβριάδες παίζει με ένα ξεφούσκωτο τόπι στον χωματένιο δρόμο. Από μακριά ακούνε τον ήχο της εξάτμισης από το μηχανάκι του Τάσου του χωροφύλακα. Τον ήξεραν καλά αυτόν τον ήχο από εκείνη την πρώτη φορά που τους είχε «κατασχέσει» τις σφεντόνες τους.

Ο χωροφύλακας σταμάτησε δίπλα τους και αυτή τη φορά δεν τους είπε τίποτα για τις σφεντόνες. «Άντε, μαζέψτε τα και σπίτι». «Γιατί, κύριε Τάσο; Είναι πολύ νωρίς ακόμα». «Ρε, ακούτε τις σας λέω; Στα σπίτια σας. Έχομεν επανάστασιν, εκηρύχθη στρατιωτικός νόμος. Μόλις πέφτει ο ήλιος όλοι μέσα».

Οι πιτσιρικάδες κοιτάχτηκαν μεταξύ τους, δεν καταλάβαιναν τίποτα. Τι να καταλάβουν οκτάχρονα και δεκάχρονα παιδιά; Τα μάζεψαν και έφυγαν. Το ημερολόγιο έδειχνε 21 Απριλίου 1967, ημέρα Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Για αρκετές ημέρες ο χωροφύλακας έκανε περατζάδα στα γύρω χωριά, για να δει αν εφαρμοζόταν ο νόμος και όλοι κλείνονταν στα σπίτια τους.

Έτσι, εκείνο το Πάσχα έμεινε αποτυπωμένο στο μυαλό των παιδιών περισσότερο από κάθε άλλο, επειδή ένας νόμος κι ένας χωροφύλακας δεν τα άφηνε να παίζουν μετά τη δύση του ήλιου. Ο,τι συνέβη εκείνο το Πάσχα του 1967 ήταν η αρχική αιτία(ακολούθησαν κι άλλα…) γι’ αυτό που τα συνόδευε επί πολλά χρόνια: ο φόβος του χωροφύλακα.

Η χούντα του 1967 ήταν η τελευταία στρατιωτική δικτατορία που έζησε η Ελλάδα. Ήταν κατάλοιπο και αποτέλεσμα μιας ανώμαλης εποχής που διήρκεσε πολλές δεκαετίες. Ήταν ένα διδακτικό μάθημα για τον πολιτικό κόσμο και ο καταλύτης που οδήγησε τη χώρα στον ευρωπαϊκό δρόμο, οριστικά και αμετάκλητα. Αυτόν τον δρόμο γνωρίζουν σήμερα όλες οι γενιές που έζησαν και ζουν όλα αυτά τα χρόνια. Οι παλιότερες γενιές μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά, οι νεότερες όχι.

Η ετήσια υπενθύμιση της επετείου της στρατιωτικής δικτατορίας-52η φέτος- έχει αξία για την ιστορική μνήμη. Αλλά όχι μόνο γι’ αυτήν. Σήμερα μαύρα φίδια σηκώνουν τα κεφάλια τους σε όλη την Ευρώπη, σε ορισμένες χώρες κυβερνούν κιόλας. Στη δική μας χώρα ομοϊδεάτες των δικτατόρων του 1967 και πολιτικοί απόγονοι των ναζιστών έχουν καταλάβει τα ακραία δεξιά έδρανα του Κοινοβουλίου.

Επομένως, η λήθη και η άγνοια- λόγω και της χρονικής απόστασης- δεν πρέπει επικρατήσουν. Αυτό θα ήταν μεγάλος κίνδυνος. Η μνήμη πρέπει να παραμείνει ισχυρή και η ιστορική γνώση, ειδικά για τις νεότερες γενιές, είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Διαφορετικά, μπορεί να συμβεί αυτό για το οποίο έχει προειδοποιήσει ο Ισπανός φιλόσοφος Τζόρτζ Σανταγιάνα: «Όσοι δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το ξαναζήσουν».