Η πολεμική εμπλοκή της Ρωσίας στη Συρία, οι τουρκικές επιδιώξεις και αντιδράσεις

Του Χρήστου Θ. Μπότζιου

Τελικά και η Ρωσία δεν άντεξε το πειρασμό να επέμβει δυναμικά στη Συρία με αεροπορικές επιδρομές σε περιοχές που ελέγχονται από τους ισλαμιστές του ΙSIS η όπως ισχυρίζονται οι Δυτικοί, από δυνάμεις της συριακής Αντιπολίτευσης που μάχονται το καθεστώς του Προέδρου Ασάντ.

Ο όρος «πειρασμός» αποτελεί απλώς σχήμα λόγου. Η επέμβαση επιβλήθηκε από τις εξελίξεις όταν διαπιστώθηκε η αδυναμία των ΗΠΑ να πλήξουν αποφασιστικά το ΙSIS και όταν η Μόσχα άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι το καθεστώς Ασάντ κινδύνευε να καταρρεύσει από στιγμή σε στιγμή. Επί πλέον όταν έγιναν ορατοί οι κίνδυνοι δημιουργίας τετελεσμένων μετά το τουρκικό σχέδιο για τη δημιουργία μίας ελεύθερης ζώνης για να καταφεύγουν με ασφάλεια οι πρόσφυγες που αν υλοποιούνταν, θα ισοδυναμούσε με ντε φάκτο Non flight zone γεγονός που θα άλλαζε τα στρατιωτικά δεδομένα στη περιοχή σε βάρος των ρωσικών γεωπολιτικών συμφερόντων.

Για τον αναγνώστη είναι χρήσιμο να γνωρίζει ότι η Συρία, μία ιστορική χώρα της Μέσης Ανατολής που τη κατοικούν πανάρχαιοι εξαραβισμένοι λαοί, είναι διαιρεμένη σήμερα σε πέντε περιοχές που ελέγχονται από διαφορετικές Δυνάμεις. Κατ αρχήν οι καθεστωτικοί που ελέγχουν τη περιοχή γύρω από τη Πρωτεύουσα Δαμασκό και τα παράλια από τη Λατάκια μέχρι το Ταρτούς και νοτιότερα. Οι Χεσμπολάχ, την εδαφική λωρίδα που συνορεύει με το Λίβανο, το Ισλαμικό Κράτος (ΙSIS) να κατέχει μία εκτεταμένη έκταση που ξεκινάει από τα σύνορα με τη Τουρκία και δια μίας λωρίδας γής, φτάνει μέχρι το Ιράκ. Η Αντιπολίτευση που μάχεται το καθεστώς Ασάντ, ελέγχει τη περιοχή γύρω από το Αλέπι και τέλος οι Κούρδοι-γηγενής πληθυσμός- με καθεστώς πλήρους, σχεδόν, αυτονομίας τη Βόρειο Συρία που συνορεύει με τη Τουρκία. Θα μπορούσε να προστεθεί και η θρησκευτική ομάδα Αλ Νούσρα που δεν υπολείπεται σε θρησκευτικό φανατισμό του ΙSIS.

Η Ρωσική επέμβαση απέτρεψε, ασφαλώς, την υλοποίηση του σχεδίου της Άγκυρας που θα της επέτρεπε να ελέγχει τους Κούρδους και να ασκήσει ένα είδος Droit de regart σε ολόκληρη τη Β.Δ Συρία όπου υπάρχει και ένας μικρός πληθυσμός τουρκομάνων που η Άγκυρα επιδιώκει να τους θέσει υπό την προστασία της εν είδη αναχώματος κατά των Κούρδων. Αν η περιοχή και το λιμάνι της Λατάκια παύσει να ελέγχεται από τις καθεστωτικές Δυνάμεις, η Ρωσία θα απολέσει το ισχυρότερο γεωπολιτικό έρεισμα που διαθέτει στην ανατολική Μεσόγειο.

Η διατήρηση του καθεστώτος Ασάντ εξυπηρετεί και τα συμφέροντα της Τεχεράνης από τη δυνατότητα να προωθεί, μέσω του συριακού εδάφους, το πετρέλαιο στη Δύση. Τα συμφέροντα Ρωσίας-Ιράν σχεδόν συμπίπτουν να μην επικρατήσουν οι Σουνίτες ούτε ασφαλώς το Ισλαμικό Κράτος στις τάξεις των μαχητών του οποίου υπολογίζεται ότι υπηρετούν και Καυκάσιοι που εύκολα θα μπορούσαν να μεταφέρουν την αγωνιστικότητά τους στους πληθυσμούς του ρωσικού Καυκάσου.

Θα μπορέσει η ρωσική πολεμική επέμβαση να λειτουργήσει καταλυτικά για τ ο τερματισμό του εμφύλιου πόλεμου στη Συρία η θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τη κατάσταση με κίνδυνο ευρύτερης αντιπαράθεσης; Ορισμένοι επιχαίρουν που η Μόσχα, μετά την Ουκρανία εμπλέκεται και σε δεύτερο μέτωπο στη Μέση Ανατολή ενώ δοκιμάζονται και οι σχέσεις της με τη Τουρκία. Η Άγκυρα βρήκε πρόθυμη συμπαράσταση από τους Νατοϊκούς να κατηγορήσουν και να προειδοποιήσουν τη Μόσχα να μη παραβιάσει τον εναέριο τουρκικό χώρο. Μακάρι να επιδείκνυαν τις ίδιες ευαισθησίες υπέρ της Ελλάδας όταν τουρκικά αεροσκάφη παραβιάζουν, συχνά-πυκνά, τον ελληνικό εναέριο χώρο. Όμως ο εφιάλτης της Άγκυρας δεν είναι οι ρωσικές παραβιάσεις.

Είναι και θα εξακολουθεί να είναι μια απορία μήπως οι εξελίξεις στη Συρία οδηγήσουν σε επίσπευση δημιουργίας χωριστού κουρδικού συριακού κράτους που θα δημιουργούσε προηγούμενο και για άλλες όμορες χώρες. Προ ετών, διακεκριμένος αμερικανός Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων με μακρά παραμονή στη Τουρκία και βαθειά γνώση του χώρου της Μέσης Ανατολής, σε διάλεξή σε Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, είχε χαρακτηρίσει ως αναπόφευκτη τη δημιουργία Κουρδικού Κράτους που θα συμπεριελάμβανε περιοχές από τις όμορες χώρες και ασφαλώς και της Τουρκίας Απλώς, είχε προσθέσει, ότι είναι θέμα χρόνου και πολιτικών συγκυριών.

Ο εμφύλιος πόλεμος που εξακολουθεί να δυναστεύει τη Συρία δεν είναι άμοιρος συνεπειών και για τη χώρα μας. Καθημερινό βίωμα είναι οι χιλιάδες πρόσφυγες που κατακλύζουν τα ελληνικά νησιά και τη Πρωτεύουσα με όλες τις αρνητικές συνέπειες για τον τουρισμό και την καθημερινότητα των πολιτών. Αρνητικές είναι και οι επιπτώσεις για την εμπορική ναυτιλία. Εξάλλου το ξερίζωμα των Σύρων Ορθοδόξων, με την Εκκλησία των οποίων η ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί δεσμούς αιώνων, θέτει σε άμεσο κίνδυνο την ιστορική παρουσία της. Η ελληνική κυβέρνηση που δίνει προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αδυνατεί να αναλάβει κάποιο μεσολαβητικό ρόλο όπως είχε πράξει η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου για το Παλαιστινιακό με την ιστορική συνάντηση της Κρήτης. Ατυχώς ούτε ο ΟΗΕ -εν πλήρη παρακμή- αναπτύσσει πρωτοβουλίες τουλάχιστον για το τερματισμό του εμφυλίου πολέμου που τον έχουν προκαλέσει ξένες, κυρίως, επεμβάσεις.