Τα εφτά μέτωπα της νέας στρατηγικής για το 2016

Του Μάκη Ανδρονόπουλου

Το απερχόμενο 2015 αποτέλεσε ένα πολλαπλά και πολυδιάστατο σοκ για την ελληνική αριστερά. Πρώτο ήταν το σοκ της ανάληψης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ με την στήριξη των ΑΝΕΛ, αλλά και της ευθύνης διακυβέρνησης και διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές για τα οποία δεν ήταν τεχνικά έτοιμη. Δεύτερο σοκ ήταν η ευρωπαϊκή πραγματικότητα και η συνθηκολόγηση μαζί της με το τρίτο μνημόνιο. Τρίτο σοκ ήταν η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ. Τέταρτο σοκ η ψήφιση των προαπαιτούμενων και η επιφυλακτικότητα των δανειστών. Πέμπτον είναι η αμηχανία και η αποστασιοποίηση του κόσμου που στηρίζει ΣΥΡΙΖΑ κ.ο.κ.

Παρ΄ όλα αυτά και παρά την απώλεια δύο βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας, η κυβέρνηση φαίνεται να διατηρεί την πολιτική της ισχύ, να ανασυντάσσεται και να διαμορφώνει ένα κάποιο ιδεολόγημα για τα λάθη και τις παραλείψεις της, όπως φάνηκε από τις αφηγήσεις Τσίπρα-Τσακαλώτου στους Paul Mason και Theopi Skarlatos, που στηρίζεται στην δυναμική των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Φαίνεται λοιπόν ότι η κυβέρνηση θα κλείσει τα του παρελθόντος, αλλά ακόμη δεν έχει ξεκάθαρο στίγμα για το που οδηγούνται και από ποιους τα πράγματα. Από τις πρόσφατες κινήσεις της κυβέρνησης αναδεικνύονται  επτά μέτωπα που διαμορφώνουν την στρατηγική της κυβέρνησης Τσίπρα για το 2016.

Πρώτο μέτωπο είναι το Μεταναστευτικό-Προσφυγικό όπου ο Αλέξης Τσίπρας έχει τη δυνατότητα να παίξει ένα σημαντικό ρόλο, εξ αιτίας του γεγονότος ότι η Ελλάδα είναι χώρα πρώτης υποδοχής. Εδώ υπεισέρχονται οι σχέσεις με την Τουρκία και η δυνατότητα της Ελλάδας να είναι βασικός κριτής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, αλλά και των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η υπόθεση της νέας συνοριοφυλακής-Frontex έχει και μια πολύ θετική πλευρά, αν σκεφτούμε πως πάντα θεωρούσαμε ότι είμαστε τα σύνορα της ΕΕ και ότι η Ένωση έχει καθήκον να τα διασφαλίζει. Εκείνο που μας ενοχλεί είναι η αυτενέργεια της προτεινόμενης νέας Frontex, αλλά και αυτό μπορεί να επιλυθεί με την διεκδίκηση να υπάγεται επιτελικά και επιχειρησιακά στην διοίκηση της χώρας όπου δρα.  

Δεύτερο μέτωπο είναι οι ευρύτερες πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Η νέα κυβέρνηση στην Πορτογαλία, οι ανατροπές στην Ισπανία, ο σκεπτικισμός της Φινλανδίας για ενδεχόμενη αποχώρηση από την ΟΝΕ, η απόρριψη από τη Δανία νέων εκχωρήσεων εσωτερικού δικαίου στην ΕΕ, η διαπραγμάτευση της Βρετανίας, το αποσχιστικό δημοψήφισμα της Καταλονίας, ο ευρωσκεπτικισμός της Πολωνίας και η συνεχής άνοδος της Μαρί Λεπέν στην Γαλλία συγκροτούν μια ευαίσθητη ισορροπία που επηρεάζεται και συγκλονίζεται από το φόβο της τρομοκρατίας, από το μεταναστευτικό/προσφυγικό ρεύμα και φυσικά από την κρίση χρέους που δεν διευκολύνει την ουσιαστική ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μέσα σε αυτό το κλίμα ρευστότητας και αμηχανίας, η κυβέρνηση Τσίπρα θα έχει την ευκαιρία να προβάλει ως μια νέα δύναμη λογικής και αναγόμωσης των ευρωπαϊκών αξιών με θετικά αποτελέσματα και για την εθνική υπόθεση (απεξάρτηση και ανάκαμψη).

Το τρίτο μέτωπο είναι το Ασφαλιστικό. Την πρώτη εβδομάδα του 2016, η κυβέρνηση θα παρουσιάσει στο κουαρτέτο νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό, με κεντρικό στόχο την «ανακεφαλαιοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων». Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η κυβέρνηση βάζει στο τραπέζι, αφ΄ ενός τα 20 περίπου δισ. ευρώ, από τα 25 που προορίζονταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών για να πάνε στα Ταμεία, αφ΄ ετέρου την δημιουργία ενός ειδικού αποθεματικού κεφαλαίου, που θα διασφαλίζει μακροπρόθεσμα τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, χωρίς να επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός. Δεύτερος στόχος είναι να συνδεθεί η εισπραξιμότητα των ταμείων με την αύξηση των εισφορών, ώστε όσο τα έσοδα αυξάνονται, να μειώνονται αντίστοιχα οι εισφορές.

Όμως, ο ευτελισμός των κινητών αξιών (μετοχές, ομόλογα κλπ) δημιουργεί νέα προβλήματα (πχ το ΤΣΜΕΔΕ ενδέχεται να καταρρεύσει αν δεν διασωθεί η Τράπεζα Αττικής). Επίσης, την ώρα που η κυβέρνηση ψάχνει να βρει 1,8 δισ. ευρώ το 2016 μέσα από μειώσεις συντάξεων, μια νέα «μαύρη τρύπα» 13,88 δισ. ευρώ αποκαλύπτεται (1 δισ. ευρώ τα καθυστερούμενα εφάπαξ και 12,88 δισ. εσωτερικές υποχρεώσεις των Ταμείων).

Το τέταρτο μέτωπο συνίσταται αφ΄ ενός στην εξαίρεση του ΔΝΤ από το πρόγραμμα διάσωσης και αφ΄ετέρου στην αξιολόγηση των μέτρων και των ελληνικών επιδόσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως αποκάλυψε στο Financial Times ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας, πιέζει ώστε να μείνει το ΔΝΤ εκτός του νέου  προγράμματος διάσωσης, καθώς δεν δείχνει εποικοδομητική στάση σε δημοσιονομικά και οικονομικά θέματα (διάβαζε ασφαλιστικό και περικοπές συντάξεων) και ταυτόχρονα επιδιώκει να  είναι η ευρωζώνη που θα έχει την πλήρη ευθύνη των μεταρρυθμίσεων. Αν τα πετύχει θα είναι σημαντικές πολιτικές και οικονομικές νίκες. Ο επικεφαλής του ΔΝΤ Ευρώπης Πολ Τόμσεν εισηγείται την απεμπλοκή του Ταμείου από το 3^ο πρόγραμμα ανάλογα με την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων και την ελάφρυνση του χρέους.  Άλλωστε υπάρχουν και οι αντιδράσεις δεκάδων χωρών μελών που θεωρούν αδιανόητη την χρηματοδότηση ανεπτυγμένων χωρών της ευρωζώνης. Το ΔΝΤ βαρύνεται και με τα αλλεπάλληλα λάθη (πολλαπλασιαστής κ.ά.), ενώ πιστώνεται με την εμμονή του για διαγραφή μεγάλου τμήματος του χρέους. Το Βερολίνο που έχει επιβάλει το ΔΝΤ για να φορτώνεται αυτό την πολιτική κατακραυγή, επιμένει στην παραμονή του, όμως το σκηνικό αλλάζει και πιέζει το Βερολίνο για συμβιβασμό. Από την άλλη, μια αξιολόγηση της πορείας του ελληνικού προγράμματος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με πιο κοινωνικά κριτήρια θα ήταν μείζονα αλλαγή και για την ίδια την ΕΕ.

Το πέμπτο μέτωπο είναι το Παράλληλο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ που στάθηκε αφορμή για τους πιστωτές να ταπεινώσουν την κυβέρνηση και τη χώρα. Ο χειρισμός ήταν λάθος και οι γκρίζες δημοσιονομικές του ζώνες έπρεπε να μην υπάρχουν ή να έχουν δεσμευτικό όριο. Το Παράλληλο Πρόγραμμα είναι μια συνέχεια της πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης καθώς και μια σειρά ειδικών παρεμβάσεων που ανέδειξε η κυβερνητική εμπειρία (πχ: «ΚΕΠ Φτωχών» στους ΟΤΑ για την υλοποίηση κοινωνικών προγραμμάτων, διεύρυνση της δυνατότητας των ΟΤΑ να χορηγούν μείωση δημοτικών φόρων και τελών και μειωμένο τιμολόγιο ΔΕΥΑ σε μακροχρόνια ανέργους, τρίτεκνους και μονογονεϊκές οικογένειες, παράταση κατά ένα έτος για τα συσσίτια των απόρων και τα γεύματα στα σχολεία, προγράμματα κοινωφελούς εργασίας για ανέργους, κοινωνικό τιμολόγιο ΔΕΗ για ευπαθείς ομάδες κ.ά.).  Το πρόγραμμα πρέπει να περάσει, αλλά η κυβέρνηση δείχνει να εξαντλεί την δυναμική της σε αμυντικά μέτρα, ενώ η λύση θα έρθει από τα επιθετικά. Επίσης, πρέπει να προσέξει μην εξαντλήσει το περιβόητο ΕΣΠΑ σε αυτό που λέει η πρόσφατη απόφαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δηλαδή «το ΕΣΠΑ ανασχεδιάζεται, για να καλύψει επείγουσες κοινωνικές και αναπτυξιακές ανάγκες». Τα λεφτά του ΕΣΠΑ δεν πρέπει να σπαταληθούν σε χίμαιρες απασχόλησης αλλά σε στιβαρές θέσεις εργασίας που θα προκύψουν από ανταγωνιστικές και παραγωγικές επενδύσεις.

Το  έκτο μέτωπο είναι η άρση των Capital Controls και η έξοδος στις αγορές. Τα Capital Controls ήταν μια δραματική προαναγγελθείσα ήττα της κυβέρνησης και πρέπει να αρθούν το συντομότερο δυνατό, ταυτόχρονα με την ισχύ ενός πλαισίου επιστροφής των «μαύρων» κεφαλαίων του εξωτερικού.  Ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι η χώρα θα άρει τα capital controls έως το Μάρτιο και ότι θα επιστρέψει στον δανεισμό από τις αγορές «πριν το τέλος του 2016».

Το έβδομο μέτωπο είναι η απεξάρτηση από την κηδεμονία.  Το σκεπτικό Τσίπρα συνίσταται στα εξής: Αν η Ελλάδα ολοκληρώσει την πρώτη αξιολόγηση τον Ιανουάριο θα έχουμε καλύψει περισσότερο από το 70% των δημοσιονομικών και οικονομικών μέτρων της συμφωνίας, και αρχίζει η διαπραγμάτευση για την διευθέτηση του χρέους. Παράλληλα, η κυβέρνηση εφαρμόζει τα μέτρα του προγράμματος διάσωσης όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ώστε να ανακτήσει την εθνική κυριαρχία και να ξεφορτωθεί τους δανειστές και τις απαιτήσεις τους. Κάτι που με ούριο άνεμο μπορεί να συμβεί και πριν από τη λήξη του προγράμματος το 2018.

Επειδή όμως θέλουμε να διασώσουμε ότι έχει απομείνει από την αξιοπρέπειά μας πρέπει να πούμε ότι το ηθικό πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ έχει πληγεί, ακόμη κι αν αυτό είναι μια επικοινωνιακή φούσκα της διαπλοκής. Το ηθικό πλεονέκτημα δεν σχετίζεται ούτε με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, ούτε με το παράλληλο, ούτε τη Δραπετσώνα, ούτε τα 11000 σχολικά συσσίτια. Σχετίζεται με την εικόνα και την ειλικρίνεια, με τα αποτελέσματα στην διαφθορά και τη διαπλοκή, σχετίζεται με τη μεγάλη φοροδιαφυγή, σχετίζεται με τα αποτελέσματα που δεν είναι ακόμη ορατά, σχετίζεται με την έμπνευση και το σχέδιο ανάπτυξης, σχετίζεται με την αισθητική. Δεν ξέρουμε αν η κυβέρνηση Τσίπρα θα καταρρεύσει σε τρεις μήνες, όπως θέλουν κάποιες γερμανικές εφημερίδες ή αν θα πέσει ηρωικά στις Θερμοπύλες του ΔΝΤ. Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι ασφαλιστικό και αγροτικό θα έχουν δυσκολία και πως οι εκκλήσεις  για αγωνιστική παρουσία του κόσμου στους δρόμους δεν εισακούονται. Ο κόσμος είναι καχύποπτος απέναντι στην διαχειριστική επάρκεια της αριστεράς...