Η χώρα μπαίνει σε νέο κύκλο περιπετειών

του Μάκη Ανδρονόπουλου

Η άρνηση των πολιτικών αρχηγών να υπογράψουν πολιτική δήλωση για την αποφυγή της μείωσης των συντάξεων, με την δικαιολογία δήθεν ότι δεν θέλουν να εμπλακούν στα επικοινωνιακά παιγνίδια της κυβέρνησης, άνοιξε νέα μεγάλη τρύπα στον ασκό του Αιόλου. Η μειωμένη πλειοψηφία των 153 ψήφων αρχίζει να μην μοιάζει επαρκής μπροστά στο Ασφαλιστικό που εξελίσσεται σε γραμμή Μαζινό για την ελληνική κοινωνία. Αν πέσει αυτή η γραμμή, ο ολική «βουλγαροποίηση» της χώρας θα έχει συντελεστεί.  

Άλλωστε, κυβέρνηση και αντιπολίτευση αντιλαμβάνονται έντρομες πλέον τι ακριβώς κρύβεται πίσω από την παράδοση του τραπεζικού συστήματος σε αγνώστου ταυτότητας και προθέσεων επιθετικών funds, καθώς ο έλεγχος του δημοσίου περιορίστηκε από το 73,5% στο 26,5%. Διότι εδώ δεν πρόκειται απλά για την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών, αλλά για την παράδοση όλου του εθνικού πλούτου (επιχειρήσεις, ακίνητα, αγροτική γη κ.ο.κ.). Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο της, η κα Αθηνά Π. Σιαφαρίκα, νομικός LL.M., αφού εξηγεί τις αυστηρές προθέσεις του κουαρτέτου λόγω της αναξιοπιστίας του ελληνικού συστήματος, αναρωτιέται: «σε ποιο βαθμό θα μπορεί (και αν θα πρέπει) πια το ΤΧΣ να ασκεί επιρροή ως προς την εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών και ιδίως ποια συμφέροντα θα πρέπει να επιδιώκει; Το «δημόσιο συμφέρον»; Σε αυτό άραγε περιλαμβάνεται η προστασία των χρημάτων των Ελλήνων φορολογουμένων για τη διάσωση των εν λόγω τραπεζών; Ή τα ιδιωτικά συμφέροντα των ιδιωτών μετόχων και δη των νέων (σε βάρος ίσως των παλαιών); Πώς θα συμβιβαστούν τα εμπλεκόμενα συμφέροντα: Τι ιεραρχείται πρώτο και τι έπεται; Και τελικά, πώς εξυπηρετείται καλύτερα η «σταθερότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος»;   

Αν τα ξέρανε, δεν έπρεπε να τα υπογράψουν. Κι αν δεν τα ξέρανε, γιατί δεν ρώταγαν και γιατί δεν ρωτάνε έστω τώρα; Το τεχνοκρατικό έλλειμμα της κυβέρνησης είναι τεράστιο και γι΄ αυτό οδηγείται σε ήττες παρά την αγωνιστικότητάς της. Υπάρχουν πλέον πολλές ενδείξεις για την άγνοια του τι υπογράψαμε ως Μνημόνιο 3, όπως άλλωστε συνέβη και με τα προηγούμενα μνημόνια . Φαίνεται λοιπόν ότι οι πραγματικές διαστάσεις αυτών που υπογράψαμε αναδύονται μέσα από την διαπραγμάτευση με το κουαρτέτο και τα κείμενα των νόμων για την ικανοποίηση των προαπαιτούμενων. Η άγνοια του υπουργού που διόρισε πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο σε οργανισμό, ενώ πριν λίγες μέρες είχε ψηφιστεί νόμος που ενοποιούσε τις δύο θέσεις σε μία, είναι χαρακτηριστική. Αλλά πέρα του τραγελαφικού, το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ.

Το κράτος, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις ζουν με ένα λαβύρινθο 171.500 ρυθμίσεων που έγιαναν μεταξύ 1975-2005, που περιλαμβάνουν 3.450 νόμους, 20.580 προεδρικά διατάγματα, 114.905 υπουργικές αποφάσεις, 24.010 αποφάσεις Περιφερειών και 8.575 αποφάσεις διοικητικών αρχών. Αυτά προ μνημονίων. Τώρα έχει συντελεστεί μια ολική ανατροπή με χιλιάδες σελίδες νέων νόμων που τους αγνοεί και το κράτος και οι πολίτες και η αγορά. Πρόκειται για μια σχιζοφρενική κατάσταση που συνεπάγεται μια μορφή αναρχίας και χάους.

Υπό αυτούς τους όρους ούτε πολιτική μπορεί να γίνει, ούτε η δημοκρατία να λειτουργήσει, ούτε να υπάρξει κοινωνική συναίνεση. Το μίγμα κόκκινα και κοκκινίζοντα δάνεια, ασφαλιστικό, φόροι είναι εκρηκτικό.

Ακολουθούν τρία πρόσφατα κείμενα που σχετίζονται με τα παραπάνω.

Προϋποθέσεις για την κοινωνική αποδοχή της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης

Καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να πετύχει εάν δεν έχει την στήριξη των πολιτών και αυτό το λέει η εμπειρία και τα βιβλία. Η συμπαράταξη του κόσμου σε μία μεταρρύθμιση επέρχεται όταν αυτός που την υφίσταται πείθεται ότι είναι αναγκαία, δίκαιη και αποτελεσματική, κάτι που δεν έγινε ποτέ έως τώρα, ιδιαίτερα με τις αλλεπάλληλες αλλαγές στο ασφαλιστικό. Η επικείμενη μεταρρύθμιση επέρχεται ως Αρμαγεδδών του τρίτου μνημονίου, με διαρροές πολύ αρνητικών σεναρίων που απλώς ανεβάζουν την πίεση και την δυσπιστία εργαζομένων και συνταξιούχων και αποβλέπουν στο να φανούν οι τελικές αποφάσεις ως το καλύτερο που θα μπορούσε να μας συμβεί στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου.

Επειδή όμως η επικείμενη μεταρρύθμιση γίνεται ακριβώς σε ειδικές συνθήκες, καλό θα είναι η κυβέρνηση της αριστεράς να έχει κατά νου ακόλουθα, τα οποία θα μπορούσαν να στηρίξουν το εγχείρημά της:

Πρώτον, να αναλυθεί χωρίς λαϊκισμούς επί τριήμερο στην ΕΡΤ το ασφαλιστικό ζήτημα από ένα-δυο καθηγητές με κάρτες, πίνακες και στοιχεία. Αριθμός ασφαλισμένων, συνταξιούχων, κρατική συμμετοχή, περιουσιακά στοιχεία, απαξίωση, εισφοροδιαφυγή, χρωστούμενα, συστήματα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επικουρικές, υγεία-περίθαλψη κ.ο.κ. Μόνο δύο εξειδικευμένοι δημοσιογράφοι θα κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις. 

Δεύτερον, καμία λύση δεν θα γίνει αποδεκτή εάν δεν περιλαμβάνει μια γενναία με προοπτική ανακεφαλαιοποίηση των ταμείων, τόσο ως προς την κάλυψη των πραγματικών ζημιών από το PSI, όσο και ως προς την αποζημίωσή τους για την πίστη που επέδειξαν επενδύοντας (αναγκαστικά) σε τίτλους του ελληνικού δημοσίου. Κάποτε γινόταν συζήτηση να δοθούν ακίνητα του ΤΑΙΠΕΔ, αλλά τώρα δεν ακούγεται κιχ. Εμείς είχαμε προτείνει την παράδοση των μετοχών των τραπεζών του ΤΧΣ στα ταμεία (βέβαια απαξιώθηκαν κι αυτές)… Μένουν όμως οι ΔΕΚΟ…

Τρίτον, να παρουσιαστεί ένα αναλυτικό σχέδιο ενοποίησης των ταμείων που να εκφεύγει από την λογική της κάλυψης των ελλειμμάτων, αλλά να έχει μια διάρθρωση πειστική και δυναμική, με ουσιαστικές αντιγραφειοκρατικές δομές και πλήρη ηλεκτρονική καταγραφή των πάντων.

Τέταρτον, πρέπει να υπάρξει μια ουσιαστική απελευθέρωση των επενδύσεων των ασφαλιστικών ταμείων με βάσει όσα ισχύουν στις ανεπτυγμένες χώρες της ευρωζώνης.

Πέμπτον, να παρουσιαστεί ένα ενιαίο και αποτελεσματικό σύστημα είσπραξης των εργοδοτικών εισφορών και ένα σχέδιο για τις «κόκκινες» εισφορές.

Έκτον, να υπάρξουν ριζοσπαστικές ιδέες για νέα έσοδα στο σύστημα. Προτείναμε στις 5 Σεπτεμβρίου την υιοθέτηση ενός συστήματος τεκμαρτής ασφαλιστικής δαπάνης στα δημόσια έργα (κατ΄ αντιστοιχία με τα μεροκάματα που πληρώνει κανείς στο ΙΚΑ για μια οικοδομή με βάση τον όγκο). Φανταστείτε τι σημαίνει για το δημόσιο και το ασφαλιστικό ταμείο, αν σε ένα δημόσιο έργο το 30% πάει υποχρεωτικά στην ασφάλιση (+23% ΦΠΑ); Φυσικά το ΤΕΕ και οι κατασκευαστές θα γκρινιάζουν. Εκείνο που θα συμβεί θα είναι να σοβαρέψει η αγορά, διότι δεν μπορεί να δίνουν κάποιοι εκπτώσεις 40% σε ένα έργο και άλλοι 3%, να το παίρνουν και στη συνέχεια να τριπλασιάζουν με εκβιασμούς το κόστος. Υπενθυμίζεται ότι περσινή μελέτη της Κομισιόν έβγαλε πως η κατασκευή αεροδιαδρόμων στην Ελλάδα κοστίζει 7 φορές περισσότερο από την Πορτογαλία... Η τεκμαρτή ασφαλιστική δαπάνη πρέπει να εφαρμοστεί -έστω ήπια- και στον τουρισμό, καθώς όλοι ξέρουμε πως τα 5άστερα δουλεύουν με σπουδαστές τουριστικών επαγγελμάτων από την Πολωνία, την Ρουμανία κ.ο.κ. και ότι τα ρουμλετάδικα τα δουλεύουν αλλοδαπές χωρίς ένσημα.

Έβδομον, είναι ένα ερώτημα πως μπορεί το κράτος να μειώσει τη σύνταξη σε κάποιον που πληρώνει ήδη 477 ευρώ εισφορά αλληλεγγύης, 312 μείωση του Ν4024, και 198 ευρώ μείωση του Ν4039 και έχει πληρωμένη 35ετία, ή και 25ετία. Με τους 40άρηδες συνταξιούχους είναι άλλη ιστορία, εκεί το κράτος κάτι πρέπει να κάνει.

Όγδοο, σε κάθε περίπτωση, οι συνταξιούχοι πρέπει να απελευθερωθούν και να μπορούν να δουλέψουν χωρίς καμία μείωση ή αναστολή της συνταξιοδότησής τους, είτε ως υπάλληλοι, είτε με δελτίο, είτε με επιχειρήσεις δικές τους (αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν και θέσεις εργασίας και προφανώς δεν πρόκειται να καλύψουν τη θέση κάποιου 25άρη) πληρώνοντας στο συνταξιοδοτικό τους ταμείο ένα επιπλέον τέλος τυπικού χαρακτήρα, με δύο κλιμάκια 20 και 40 ευρώ το μήνα.

Η κυβέρνηση οφείλει να σταθμίσει το γεγονός ότι μια νέα μείωση των συντάξεων θα έχει επιπτώσεις στην φοροδοτική ικανότητα των συνταξιούχων, στην αποπληρωμή των δανείων τους και στην οικογενειακή αλληλεγγύη (υποστήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους) που ούτως ή άλλως θα πλήττει καίρια τις ενδοοικογενειακές ροές το νέο φορολογικό καθεστώς. Η κοινωνική συνοχή και εμπιστοσύνη στηρίζονται σε μερικούς θεσμούς μακροχρόνιου χαρακτήρα. Το ασφαλιστικό σύστημα είναι θεμελιακός θεσμός. Η τεχνοκρατική του «αποκατάσταση» στα χαρτιά δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκη ούτε την κοινωνική του αποδοχή, ούτε την επιτυχία του.

ΥΓ: στα καφενεία ήδη αντιλαμβάνονται μια ενδεχόμενη μείωση των συντάξεων ως ευθανασία ή και …γενοκτονία.