Μπορεί το καλό σενάριο να σώσει την Ελλάδα ?

του Μάκη Ανδρονόπουλου

Το καλό σενάριο που επιδιώκει η κυβέρνηση Τσίπρα είναι απλό: υπογραφή της συμφωνίας στις 22 Μαΐου, μαζί ή λίγο αργότερα συμφωνία για το χρέος, ταχεία εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης QE, έξοδος στις αγορές τέλος 2017 - αρχές 2018, ίσως κάποιο μεγάλο επενδυτικό deal που θα αλλάξει το κλίμα και θα φέρει σε δύσκολη θέση την αντιπολίτευση που ούτως ή άλλως τελεί υπό στρατηγική αμηχανία…

Το σενάριο αυτό αναμφίβολα είναι θετικό, τουλάχιστον σε ότι αφορά την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη και την ΕΕ, την βελτίωση της εικόνας της οικονομίας και των θεμελιωδών μεγεθών της. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται λύση του κοινωνικού ζητήματος, ούτε και τον αποκλεισμό του ενδεχόμενου μιας τυφλής κοινωνικής έκρηξης  με αστάθμητες πολιτικές συνέπειες. Άλλωστε το καλό σενάριο εμπεριέχει πολλές αβεβαιότητες τόσο στο δημοσιονομικό πεδίο, όσο και στο πολιτικοκοινωνικό.

1.       Η άνοδος των ληξιπρόθεσμων χρεών των φορολογούμενων προς το κράτος ενδέχεται να συνεχιστεί με το φόρο εισοδήματος 2016 και τον ΕΝΦΙΑ και αυτό θα φανεί Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, όπως άλλωστε και των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ΔΕΗ και τράπεζες. Η θετική εισπραξιμότητα φόρων του τελευταίου καιρού δεν προκύπτει από τους τρέχοντες φόρους και γι΄ αυτό δεν είναι δεδομένη μια καλή δημοσιονομική εξέλιξη.

2.       Οι δανειολήπτες ξέρουν ότι την 1.1.2018 αίρεται ουσιαστικά η όποια προστασία της πρώτης κατοικίας και αυτό θα παίξει ρόλο μετά το καλοκαίρι.

3.       Η διπλή φορο-ασφαλιστική επίθεση της επικείμενης συμφωνίας κατά των συνταξιούχων και των μισθωτών με τον έντονο ταξικό της χαρακτήρα πυροδοτεί -πριν της ώρας της, δηλ. το 2019-2020- την πολιτική δυσφορία των στρωμάτων αυτών, η οποία πιθανότητα, πριν την εφαρμογή των μέτρων θα εκφραστεί με στάση πληρωμών προς τράπεζες-ΔΕΗ-φόρους. Η νέα συμφωνία προδιαγράφει τη γενοκτονία των συνταξιούχων και των μεσαίων αστικών στρωμάτων.

4.       Η συμφωνία για το χρέος υπό τις παρούσες συνθήκες δεν θα είναι η καλύτερη, αλλά το minimum.

5.       H άρση των capital controls είναι προϋπόθεση για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο τραπεζικό σύστημα και όχι το αντίθετο. Κανείς δεν λέει τίποτε περί αυτού.

6.       Σοβαρές ξένες επενδύσεις, με ουσιαστικά «κλειστές» τις τράπεζες λόγω των capital controls, δεν μπορεί να έρθουν. Άλλωστε η χώρα είναι black listed…

7.       Στο σενάριο των θετικών εξελίξεων στο μέτωπο των ξένων επενδύσεων παραπέμπει σε απασχόληση των 400 ευρώ το μήνα. Με συντάξεις και μισθούς στα 400, η πραγματική ύφεση θα συνεχιστεί και ενδεχομένως μπορεί να λάβει ισχυρή ώθηση. Με «βουλαγρικού» τύπου αποδοχές κοινωνική ειρήνη και πολιτική σταθερότητα δεν μπορούν να εδραιωθούν. Επιπλέον, το σενάριο 1/1 δεν θα ευνοήσει τα μεσαία στρώματα, αλλά τα εξαθλιωμένα, που σημαίνει ότι δεν αποτελεί επαρκή κοινωνική λύση.

Προφανώς, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας τα γνωρίζει όλα αυτά και ξέρει ότι η παρτίδα κοινωνικά και πολιτικά δεν βγαίνει. Οπότε είτε διαθέτει κρυφούς άσους, είτε έχει εναλλακτικά σχέδια. Οι κρυφοί άσοι μπορεί να είναι οι Αμερικάνοι, κάτι που φάνηκε και από την απρόσμενη δήλωση του πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζέφρι Πράιατ, για τον καταλυτικό ρόλο της συμφωνίας στις επενδύσεις, αλλά και ο χαρακτηρισμός της Ελλάδας ως «εμπροσθοφυλακή της Ευρώπης και πυλώνα σταθερότητας»… Μπορεί εκεί να παίζει κάτι ελπιδοφόρο, μεγάλο και γρήγορο που θα αλλάξει τα δεδομένα και θα επηρεάσει θετικά την κοινωνική προοπτική βγάζοντάς την από το αδιέξοδο.

Αν αυτό όμως δεν είναι διασφαλισμένο, αλλά τελεί εν εξελίξει, μια ενδεχόμενη κρίση δημοσιονομική-κοινωνική μπορεί να προκαταληφθεί από άλλα σενάρια:

a)      Η εντατικοποίηση των μεγάλων υποθέσεων διαφθοράς και διαπλοκής όπως η χρεοκοπία της χώρας μέσω των εξεταστικών (υγεία, μνημόνια κλπ),

b)      Η συμφωνία να πάει σε δημοψήφισμα και να καταψηφισθεί πριν τις γερμανικές εκλογές,

c)       Η υπογραφή της συμφωνίας και αμέσως μετά εκκίνηση της διεκδίκησης του κατοχικού δανείου κατ΄ αρχήν,

d)      Υπάρχουν και άλλα σενάρια ρηξικέλευθα που δεν είναι του παρόντος, μεταξύ των οποίων και γεωπολιτικά. Πάντως, εάν ο ΣΥΡΙΖΑ υποχρεωθεί να παραδώσει την εξουσία, θα το κάνει με λυσσαλέα μάχη έως το τελευταίο λεπτό (όπως στη μάχη του Βερολίνου στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), όχι για λόγους λαμογιακούς που λέει η ΝΔ, αλλά για λόγους ιδεολογικούς και ιστορικούς.   

e)      Εκτός εάν  επιδιώξει το σενάριο της δεξιάς παρένθεσης μετά Grexit, όπου γίνονται εκλογές και ο Μητσοτάκης είναι πρώτο κόμμα, τα μεσοαστικά στρώματα στα κάγκελα και τον ΣΥΡΙΖΑ στο 15%. Ο Μητσοτάκης εφαρμόζει τα μέτρα, οι Ευρωπαίοι δεν του δίνουν τα μεγέθη αποφορολόγησης κλπ που χρειάζεται η κοινωνία και η κοινωνική αναταραχή συνεχίζεται μαζί με το πολιτικό αδιέξοδο που μπορεί να οδηγήσει στο πολυπόθητο από τον κύριο Σόιμπλε και τους γερμανικούς σχεδιασμούς Grexit, είτε από τον Μητσοτάκη (!), είτε  από κάποια «οικουμενική»…

Εκλογές πάντως υπό συνθήκες κοινωνικής κρίσης σημαίνει μείζονες ανακατατάξεις. Ο χώρος του κέντρου ενδέχεται να πιεσθεί περαιτέρω εάν τα πρόσωπα και τα κόμματα που το εκπροσωπούν παραμείνουν τα ίδια. Αυτό δεν συμφέρει τον Τσίπρα που πιέζεται από τους Ευρωπαίους να συμμαχήσει μαζί τους και να βάλει στο περιθώριο τους ΑΝΕΛ. Ο Καμμένος από την πλευρά του ξέρει ότι ο Τσίπρας θα τον πουλήσει αν χρειαστεί, κάτι που μπορεί να του δώσει την ευκαιρία να οικειοποιηθεί το κοινωνικό κομμάτι της εθνικιστικής δεξιάς με την βοήθεια της κοινωνικής κρίσης, διεκδικώντας ένα ρόλο λεπενικού τύπου. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να είναι και προσυμφωνημένο στα παρασκήνια μεταξύ Αλέξη και Πάνου και μάλιστα να μεθοδευτεί. Υπάρχει βέβαια και το ΚΚΕ που παραμένει κόμμα καταφύγιο, στο οποίο θα μπορούσαν να υποχωρήσουν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και μεσοαστικά στρώματα που πλήττονται ισχυρά εάν αρχίσει να υλοποιείται η εκτέλεση συνταξιούχων-μισθωτών-ανέργων.  

Συνεπώς, το καλό σενάριο είτε με διαχείριση Τσίπρα, είτε με διαχείριση Μητσοτάκη δεν λύνει τα κοινωνικά ζητήματα, οπότε το ενδεχόμενο της κοινωνικο-πολιτικής αστάθειας ή και εκτροπής παραμένει ενεργό. Εκτός εάν όλα είναι προσωρινά και προκύψουν αλλαγές από την Ευρώπη…