To  αμερικάνικο κλικ

του  Μάκη Ανδρονόπουλου

Δεν έχουν περάσει ούτε 48 ώρες από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ και ήδη έχουν συμβεί πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις και έχουν εκδηλωθεί πρωτοφανείς δυναμικές.

Πρώτον, οι διαδηλώσεις κατά της εκλογής Τραμπ είναι κάτι πρωτόγνωρο, καθώς αποτελεί μια αμφισβήτηση στο ίδιο το εκλογικό σύστημα. Αν οι διαδηλώσεις αυτές δεν εκτονωθούν και δεν σβήσουν σύντομα, θα δώσουν μια νέα διάσταση στον ήδη διχασμένο από αυτή την εκλογική αναμέτρηση αμερικανικό λαό. Ο κίνδυνος  σε μια τέτοια εκδοχή είναι να εκτραπεί αυτή η αντιπαράθεση  σε ρατσιστική (λευκοί μη πτυχιούχοι εργάτες κατά μαύρων, ισπανόφωνων και γκέι για παράδειγμα), δεδομένου ότι τα δύο τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί πολλά κρούσματα ρατσιστικής βίας.

Δεύτερον, αν και δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί η τελική καταμέτρηση των ψήφων, και η διαφορά υπέρ της Χίλαρι από 300.000 μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει το εκατομμύριο σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, τόσο στις ίδιες της ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη αρχίζει να συνειδητοποιείται η προβληματικότητα του αμερικανικού εκλογικού συστήματος. Διότι η νέα γενιά αντιλαμβάνεται πως δεν υπάρχει ισοτιμία ψήφου και ότι μερικές Πολιτείες, μέσω του συστήματος των εκλεκτόρων, βγάζουν πρόεδρο. Οι ιστορικές καταβολές του περίπλοκου αμερικανικού συστήματος μπορεί να το δικαιολογούσαν όταν αυτό διαμορφώθηκε, αλλά σήμερα αρχίζει να μην είναι πλέον κατανοητό, ούτε αποδεκτό. Συνεπώς, αργά ή γρήγορα, η νέα αμερικανική γενιά θα απαιτήσει την άμεση εκλογή του προέδρου από το λαό και όχι δι΄  αντιπροσώπων.

Τρίτον, αν αυτό δεν συμβεί, ήδη γίνονται συζητήσεις για τη σύμπηξη ενός νέου τρίτου κόμματος που θα μπει σφήνα ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους και τους Δημοκράτες.

Τέταρτον, τα δύο κόμματα είναι πολύ εκτεθειμένα έναντι των οπαδών τους, αφ΄ ενός οι Ρεπουμπλικάνοι που υιοθέτησαν ένα μη πολιτικό και του έδωσαν το χρίσμα ενώ υπήρχαν μείζονες αντιδράσεις στο πρόσωπό του, αφ΄ ετέρου οι Δημοκρατικοί που δεν πήραν το μήνυμα της τοξικότητας της Χίλαρι και δεν έδωσαν το χρίσμα στον Σάντερς.

Πέμπτον, εντυπωσιακή είναι η αλλαγή ρητορικής από όλους τους «παίκτες» και από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ. Η παρέμβαση του FBI και η μετά από λίγες μέρες υπαναχώρησή του στα θέματα των μέιλ της Χίλαρι «μυρίζουν»παρασκηνιακό συμβιβασμό. Η γρήγορη αποδοχή της ήττας από τη Χίλαρι και η πρόσκληση Ομπάμα προς τον Τραμπ, η συνομιλία τους στο Λευκό Οίκο που από δέκα προγραμματισμένα λεπτά έγινε μιάμιση ώρα και οι δηλώσεις Ομπάμα και Τραμπ υποδηλώνουν την πρόθεση της ομαλής διαδοχής και συνέχειας. Ο παρασκηνιακός συμβιβασμός προφανώς υπερβαίνει την όποια νομική έκθεση της Χίλαρι και μάλλον είναι ευρύτερου φάσματος μεταξύ των δύο κομμάτων.

Έκτον, η νευρικότητα με την οποία αντέδρασε το Βερολίνο και η Ευρώπη έναντι της εκλογής Τραμπ  δείχνει αμηχανία, αν δεν είναι ύποπτη. Η σπουδή να συγκληθεί εκτάκτως συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ την Κυριακή, ενώ συνεδρίαζε κανονικά τη Δευτέρα είναι επιθετική κίνηση. Και αν μεν εξυπηρετεί το γερμανικό imperiumείναι κατανοητή, εάν όχι είναι βλακεία του Στάινμάγιερ.

Η Ευρώπη απέναντι στη νέα αμερικανική πραγματικότητα

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ είναι ολοκληρωτική, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγχουν και το Κογκρέσο, γεγονός που τον καθιστά το νέο πρόεδρο ίσως τον ισχυρότερο στην ιστορία  των ΗΠΑ. Το πώς θα χειριστεί αυτή τη δύναμη είναι το νέο μεγάλο ερώτημα και αυτό το «πώς» θα επηρεάσει αναμφίβολα το πολιτικο-κοινωνικό γίγνεσθαι και στην Ευρώπη. Δηλαδή, αν κατά τη διάρκεια του 2017 που έχουμε σημαντικές εκλογές στις χώρες μέλη της ΕΕ, ο 45^ος πρόεδρος των ΗΠΑ φοβίσει τους δυσαρεστημένους Ευρωπαίους ψηφοφόρους, τότε θα επωφεληθούν οι συστημικές δυνάμεις σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία. Αν όμως ο Τραμπ τα πάει καλά, τότε ο Μπέπε Γκρίλο, η Μαρί Λεπέν και το AfD μπορούν να τρίβουν τα χέρια τους.

Αν δηλαδή ο Τραμπ περιορίσει το μιντιακό σταριλίκι του και βάλει μπροστά το «εθνικό σχέδιο ανάπτυξης» (ΣΣ: οι ΗΠΑ έχουν τεράστιο έλλειμμα υποδομών γιατί είναι ασύμφορες οι επενδύσεις σε αυτό), μάλλον θα επηρεάσει το ευρωπαϊκό προλεταριάτο και τις ορδές των ανέργων που συνεχώς διαρρέουν προς τα αντισυστημικά κόμματα.

Οι εκλογές στις ΗΠΑ ήταν ταξικές εκλογές και το ίδιο συμβαίνει με αυξανόμενη την τάση και στην Ευρώπη. Υπάρχουν δύο κρίσιμες παρατηρήσεις για τις ΗΠΑ: 1) ο Τραμπ εκλέχτηκε από την λευκή χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο εργατική τάξη που ζει μέσα στη μιζέρια και τη βία και 2) οι λευκοί χωρίς πανεπιστημιακή μόρφωση Αμερικάνοι έχουν προσδόκιμο ζωής τα 67,5 χρόνια, ενώ οι πτυχιούχοι 80,4, δηλαδή, 13 χρόνια παραπάνω!...

Η «εκδίκηση της γυφτιάς» συνετελέσθη και «δίπλωσε» μετά το Brexit. Έτσι, το μέγα ερώτημα είναι τι κατάλαβαν οι συστημικές δυνάμεις στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι  και στην Ευρώπη γενικότερα και κυρίως τι θα κάνουνhic et nunc. Κατάλαβαν άραγε ότι ο υποκριτικός πολιτικός καθωσπρεπισμός (politically correct) και ο αφορισμός του λεγόμενου «λαϊκισμού» γίνεται μπούμερανγκ;  Κατάλαβαν άραγε ότι η χρήση των μίντια και των δημοσκοπήσεων δεν μπορεί πλέον να υποκαθιστούν την πολιτική; Κατάλαβαν άραγε το ρόλο της παιδείας και της υγείας στις πολιτικές εξελίξεις;

Αν το ευρωπαϊκό κατεστημένο αντιδράσει γρήγορα και ποσοτικά γενναία απέναντι στη φτωχοποίηση και την αποσάθρωση των μεσαίων στρωμάτων μπορεί να ελπίζει. Άλλωστε διαφαίνονται και τρεις μείζονες επερχόμενες εξελίξεις:

Πρώτον, η ομαλοποίηση των σχέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας που θα οδηγήσει στην άρση των κυρώσεων και θα ανοίξει μεγάλες οικονομικές ευκαιρίες.

Δεύτερον, η προαναγγελθείσα πίεση των ΗΠΑ προς την Ευρώπη να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να πληρώσουν για την άμυνά τους, προοπτική που θα διευκολύνει την στρατιωτική χειραφέτηση της ΕΕ.

Τρίτον, η πιθανή απαλλαγή από την τραγική συμφωνία ΤΤΙΡ που θα βγάλει από την αμυντική θέση το ευρωπαϊκό κεφάλαιο.

Η νέα αμερικανική πραγματικότητα απαιτεί αποφασιστικότητα από το ευρωπαϊκό κατεστημένο και κατανόηση πως η αμερικανική αλλαγή είναι δομικής σημασίας.